Nếu
không có con mắt tinh đời, người ta không thể nhận ra điều gì khác thường ở nơi
Minh Sư. Ngài có thể sợ hãi và sa sút tinh thần khi hoàn cảnh đưa đẩy. Ngài có
thể vui cười, khóc lóc hay nổi giận. Ngài cũng thích ăn ngon, thích nhắm nhí và
thậm chí cũng biết ngoái đầu nhìn trộm một người đàn bà đẹp.
Khi
một khách hành hương than phiền Minh Sư không phải là một "vị thánh",
một đệ tử vội ngắt lời:
"Một
người thánh thiện là một việc. Còn người đó có buộc phải ra vẻ thánh thiện dưới
mắt bạn hay không, thì lại là một việc hoàn toàn khác."
SÙNG BÁI NGẪU TƯỢNG
Minh
Sư không ngớt cảnh cáo đệ tử về những nguy hiểm do tôn giáo gây ra. Ngài thích
thuật lại câu chuyện một nhà tiên tri rảo bước qua các đường phố với bó đuốc
trong tay, luôn miệng nói rằng mình sẽ đốt cháy đền thờ để dân chúng quan tâm đến
Chúa nhiều hơn là đến đền thờ.
Và
Minh Sư nói thêm: "Ngày kia, thầy cũng sẽ đích thân mang bó đuốc đốt cháy
cả đền thờ lẫn Chúa của đền thờ."
TRỒNG TRỌT
Một
du khách tầm đạo hỏi Minh Sư làm thế nào phân biệt một người thầy chân chính với
một người thầy giả mạo, khi ông ta trở về xứ sở mình.
Minh
sư trả lời: "Một ông thầy hay thì dạy cách thực hành; một ông thầy tồi thì
dạy lý thuyết suông.”
“Nhưng
làm thế nào để biết thực hành đúng hay sai?”
“Cũng
như trại chủ biết mình trồng trọt đúng hay sai."
NGẮN NGỦI
Minh
Sư hay dị ứng với những người kéo dài thời gian lưu ngụ ở nơi tu viện. Sớm muộn
mỗi đệ tử sẽ nghe những lời chói tai như sau: "Đã đến lúc bạn nên dời gót
ra đi. Nếu bạn không ra đi, Thánh Linh sẽ không đến với bạn."
“Thánh
Linh” đó là gì, một đệ tử mộ đạo muốn biết.
Minh-Sư
đáp:
"Nước
chỉ sống động và tự do khi tuôn chảy.
Con
cũng sẽ sống động và tự do khi ra đi.
Nếu
con không rời xa thầy, con sẽ bị ứ đọng và chết mất - và bị ô nhiễm luôn."
PHI CHỨNG NGHIỆM
Trong
một cuộc thảo luận liên quan đến chứng nghiệm về Thượng Đế, Minh Sư nói: “Khi
Thượng Đế được chứng nghiệm, cái ngã phải biến mất. Vậy ai muốn chứng nghiệm
đây?”
“Vậy
chứng nghiệm về Thượng Đế có phải là một điều phi chứng nghiệm không?”
Minh
Sư trả lời: “Điều đó giống như giấc ngủ. Chỉ biết được chứng nghiệm về giấc ngủ
khi hết ngủ mà thôi.”
CHE GIẤU
Ngày
kia, Minh Sư thuật lại câu chuyện một chiếc bình cổ rất quí được bán đấu giá rất
cao. Chiếc bình đó trước kia thuộc về một anh bụi đời đã chết trong cảnh nghèo
nàn mà hoàn toàn không hay biết giá trị của chiếc bình bát anh dùng để đi xin từng
đồng xu.
Khi
một đệ tử hỏi Minh Sư chiếc bình đó biểu tượng điều gì thì Minh Sư trả lời:
"Đó là chính con!"
Khi
xin cắt nghĩa rõ thêm, Minh Sư nói: "Tất cả sự chú ý của các con đều tập
trung vào cái kiến thức đáng một xu mà các con thu nhặt được qua sách vở hay
các giáo sư. Các con nên để tâm vào chiếc bình mà trong đó các con chứa mọi tri
thức."
NGẠC NHIÊN
Người
ta đồn rằng một vị thánh ở ven biên thành phố đã làm rất nhiều phép lạ đến nỗi
nhà ông ta trở nên một trung tâm hành hương cho những đoàn lũ bệnh nhân.
Người
ta biết rằng Minh Sư không chút quan tâm đến những chuyện huyền bí nên ngài
không bao giờ trả lời những câu hỏi liên quan đến vị thánh đó.
Khi
người ta dồn dập hỏi Minh Sư tại sao lại chống đối phép lạ, ngài trả lời:
"Làm sao người ta có thể chống đối điều đang xảy ra nhan nhản trước mắt
chúng ta từng phút từng giây trong ngày?"
THẤT VỌNG
"Làm
thế nào để có thể phân-biệt một nhà thần bí là chân chính hay giả mạo?”, các đệ
tử hỏi như vậy. Họ là những người rất say mê những chuyện huyền bí.
Minh
Sư hỏi: "Làm thế nào các con có thể phân biệt một người ngủ thật với một
người ngủ giả vờ?"
Các
đệ tử trả lời: "Vô phương. Chỉ người ngủ mới biết khi nào mình ngủ giả vờ
mà thôi."
Minh
Sư mỉm cười.
Về
sau, ngài bảo: "Người ngủ giả vờ có thể dối gạt kẻ khác - họ không thể dối
gạt chính mình. Khốn nỗi, thần bí gia giả mạo có thể dối gạt vừa người khác và
vừa chính mình nữa."
LẨN TRÁNH
Một
khách hành hương kể chuyện về một người lành thánh muốn viếng thăm một người bạn
hấp hối nhưng ông lo sợ phải đi đường ban đêm nên đã bảo mặt trời: "Nhân
danh Thượng-Đế, ngươi hãy dừng lại đó ở trên bầu trời cho đến khi ta tới ngôi
làng mà bạn ta đang hấp-hối." Và mặt trời đã dừng ngay trên trời cho tới
khi vị thánh kia tới ngôi làng.
Minh
Sư mỉm cười nói: "Nếu người lành thánh đó lướt thắng nỗi sợ hãi đi đường
ban đêm thì chẳng tốt hơn sao?"
PHÁN ĐOÁN
“Làm
thế nào con có thể tha thứ người khác?”
“Nếu
con không bao giờ kết án thì con sẽ không cần tha thứ bao giờ.”
THANH THẢN
“Có
cách nào đo lường năng lực tu đức không?"
“Nhiều
lắm.”
“Xin
chỉ chúng con một cách.”
“Hãy
xem các con bị phật ý bao nhiêu lần trong một ngày."
LIỀU LĨNH
Minh
Sư luôn nhấn mạnh là chúng ta phải tự học hỏi - chúng ta phải là những minh sư
của chính chúng ta - hơn là lệ thuộc vào quyền uy người khác. Dĩ nhiên, điều nầy
có những giới hạn, cũng như khi một cậu thanh niên xuất chúng tự nhủ mình rằng
phải dùng thử ma túy như một phương thế để có chứng nghiệm thần bí - và “chấp
nhận rủi-ro, bởi vì người ta chỉ có thể học hỏi qua thử thách và vấùp ngã mà
thôi.”
Điều
đó thúc đẩy Minh Sư thuật lại câu chuyện cây đinh trơn và cây đinh ốc:
"Đây
là một cách để biết xem ta cần cây đinh trơn hay đinh ốc để đóng vào một tấm
ván. Hãy đóng cái đinh trơn vào. Nếu nó làm nứt tấm ván - ta biết phải cần tới
cây đinh ốc vậy."
ĐIÊN RỒ
Khi
được hỏi về sự đạt ngộ của mình, Minh Sư tỏ rất dè dặt, dẫu khi đệ tử bằng mọi
cách cố làm hết sức để ngài phải nói.
Điều
duy nhất họ biết được về vấn đề này là điều mà Minh Sư nói với người con út
mình, khi cậu muốn biết cha mình cảm nhận gì khi đạt ngộ. Câu trả lời là: “Một
người khờ.”
Khi
cậu trai hỏi tại sao, Minh Sư đáp lại: "Này con, cũng giống như khi phải
nhọc nhằn lắm để chui vào nhà bằng cách trèo lên một cây thang và phá vỡ cánh cửa
sổ - rồi sau đó nhận ra rằng cửa chính ra vào nhà đã mở sẵn."
PHÁT TRIỂN
Một
đệ tử than phiền về những giới hạn của mình, Minh Sư bảo: "Quả thật, con bị
giới hạn. Nhưng con có nhận thấy rằng hôm nay con có thể làm những việc mà cách
đây mười lăm năm con tưởng không thể nào làm được không? Điều gì đã thay đổi?"
“Những
khả năng của con đã thay đổi.”
“Không
phải đâu. Con đã thay đổi.”
“Cũng
giống nhau thôi.”
“Không
phải. Con tưởng con thế nào thì con thế đó. Khi suy tư của con thay đổi thì con
đã thay đổi.”
HỜI HỢT
Ngày
kia, một ký giả xin Minh Sư nói ra một đặc-điểm của thế giới hiện đại.
Minh
Sư đã trả lời không chút do dự: "Mỗi ngày, người ta càng hiểu biết nhiều về
Vũ Trụ nhưng càng ít biết về chính mình."
Và
với một nhà thiên văn đang thao thao bất tuyệt với Minh Sư về những kỳ công tuyệt
diệu của ngành thiên văn học hiện đại, Minh Sư đột nhiên tuyên bố: "Ở giữa
triệu triệu những vật thể kỳ lạ ở trong vũ trụ - những hố đen, những chuẩn
tinh, pun xa... điều kỳ lạ hơn hết và chắc chắn hơn hết chính là cái tôi!"
BUÔNG THẢ
“Hành
động nào cao quí nhất mà người ta có thể thực hiện được?"
"Tọa
thiền."
“Chẳng
phải điều đó dẫn tới vô vi sao?”
“Đó
chính là vô vi.”
“Vậy
thì hoạt động thua kém sao?”
“Vô
vi mang lại sinh khí cho hoạt động. Không có vô vi, các hành động sẽ tiêu
tan."
ÓC SÁNG TẠO
“Hành
động nào cao quí nhất mà người ta có thể làm được?"
“Tọa
thiền."
Nhưng
người ta ít khi thấy chính Minh Sư tọa thiền. Ngài không ngừng làm việc lặt vặt
trong nhà hay ngoài đồng, tiếp khách hoặc viết sách. Ngài còn đảm đương việc sổ
sách kế toán vặt vãnh trong tu viện nữa.
“Vậy
tại sao thầy làm việc suốt ngày?”
“Khi
làm việc thì không cần phải ngưng tọa thiền."
TIÊU TAN
Một
đệ tử cố gắng hết sức để đạt ngộ cho đến nỗi thể xác trở nên suy nhược, Minh Sư
bảo anh: "Con có thể nắm bắt một tia sáng mặt trời - nhưng không phải
bằng đôi tay của con. Con có thể đạt ngộ - nhưng không phải bằng nỗ lực của
con."
Rất
đỗi hoang mang, đệ tử đáp: "Nhưng thầy đã không dạy bảo con phải nỗ lực để
trở thành trống rỗng sao? Đó là điều mà con đang cố sức làm."
Minh
Sư cười lớn tiếng bảo: "Vậy bây giờ lòng con 'đầy' nỗ lực cần phải đổ ra
cho trống rỗng rồi đó!"
THỰC TẾ
Dù
Minh Sư xem ra thích thú cuộc sống và vui hưởng tối đa, người ta cũng biết ngài
liều lĩnh tột độ, như khi ngài kết án chính phủ độc tài, khiến ngài có thể bị bắt
và bị giết; và như khi ngài dẫn một nhóm đệ tử đi phục vụ một ngôi làng đang bị
nạn dịch hạch hoành hành.
Ngài
thường nói: "Những người Minh Triết không sợ chết."
Ngày
kia, người ta hỏi ngài: "Tại sao một người có thể liều mạng một cách dễ
dàng như thế?"
"Tại
sao một người có thể không mấy quan tâm việc một ánh nến phải tắt khi ngày bắt
đầu ló rạng?”
KHOẢNG CÁCH
Chủ
nhân một công viên giải trí cho biết cảnh ngộ éo le của ông là đang khi lũ trẻ
chơi đùa như điên như dại ở nơi công viên giải trí thì chính ông thường hay xuống
tinh thần.
Minh
Sư nói: "Ông thích làm chủ công viên giải trí hơn hay là muốn tiêu khiển?”
“Tôi
muốn cả hai."
Minh
Sư không đáp.
Về
sau, khi được cật vấn về điểm nầy, Minh Sư trích dẫn lời nói của một anh bụi đời
với một ông chủ đất giàu có: "Ông làm chủ sản nghiệp. Những người khác thưởng
thức phong cảnh."
GIỚI HẠN
Người
vô thần hỏi: "Có Thượng Đế không?"
Minh
Sư đáp: "Chắc chắn không có loại Thượng Đế mà người đời nghĩ tưởng.”
“Ngài
muốn ám chỉ ai khi đề cập tới người đời?”
“Mọi
người."
DẪN CHỨNG
Ngày
kia, Minh Sư hỏi: "Thượng Đế hiện hữu không?"
Các
đệ tử đồng thanh trả lời: "Có.”
Minh
Sư đáp: “Sai rồi!”
Đệ
tử nói: “Không.”
Minh
Sư đáp: “Lại sai.”
Đệ
tử hỏi: “Câu trả lời là thế nào?”
“Không
có câu trả lời.”
“Tại
sao lại không?”
Minh
Sư đáp: “Bởi vì không có câu hỏi."
Về
sau, ngài cắt nghĩa: "Nếu người ta không thể nói gì về Thượng Đế vì Ngài ở
bên kia ngôn ngữ và tư duy thì làm sao người ta có thể hỏi gì về Ngài được."
ƯU TIÊN
Minh
Sư hoan nghênh những tiến bộ kỹ-thuật, nhưng ngài rất ý thức về những giới hạn
của kỹ thuật.
Khi
một kỹ nghệ gia hỏi ngài làm nghề gì, ngài trả lời: "Tôi hoạt động trong kỹ
nghệ nhân sinh."
Kỹ
nghệ gia hỏi: "Xin thầy cho biết thầy muốn nói điều gì?"
Minh
Sư đáp: "Lấy thí dụ trường hợp của ông. Những cố gắng của ông nhằm sản xuất
những đồ vật tốt hơn; còn tôi lo đào tạo con người cho họ tốt hơn."
Về
sau, ngài nói với đệ tử: "Mục đích đời sống là phát triển nhân sinh. Ngày
nay, xem ra người ta quan tâm nhiều nhất đến việc hoàn thiện các đồ vật."
BÓNG GIÓ
Minh
Sư bảo rằng ngài có một quyển sách chứa đựng mọi điều mà người ta có thể hiểu
biết về Thượng-Đế.
Chưa
có ai thấy được quyển sách đó cả cho đến khi một học giả thăm hỏi, hết sức khẩn
khoản van xin, đã giựt được quyển sách đó khỏi Minh Sư. Ông ta mang về nhà, vội
vàng mở ra xem - chỉ thấy mọi trang sách đều trắng trơn.
Học
giả than vãn với Minh Sư: "Nhưng quyển sách đó chẳng đề cập đến điều gì cả."
Minh
Sư đáp lại một cách thỏa dạ: "Tôi biết. Nhưng ông nên xem sách đó muốn ám
chỉ điều gì."
KHÔNG LAY CHUYỂN
“Trời
ơi, anh già làm sao!”, Minh Sư đã la lên như thế sau khi nói chuyện với một người
bạn thuở nhỏ.
Người
bạn đáp: “Người ta không thể ngăn cản khỏi tuổi già, phải không?”
Minh
Sư đồng ý: “Vâng, không thể, nhưng phải tránh việc trở nên già nua.”
HỦY DIỆT
Dù
rất thánh thiện, Minh Sư có vẻ hơi đối kháng với tôn giáo. Điều nầy luôn khiến
các đệ tử hoang mang vì, không giống Minh Sư, họ xem tôn giáo ngang hàng với
linh đạo.
Minh
Sư nói: "Tôn-giáo như người ta thực hành hôm nay chỉ chú trọng đến việc thưởng
phạt. Nói cách khác, tôn giáo chỉ nuôi dưỡng sự sợ hãi và lòng ham muốn - hai
việc tai hại nhất đối với linh đạo."
Về
sau, ngài còn nói thêm một cách chua chát: "Đó chẳng khác nào dùng nước để
ngăn chặn hồng thủy; hoặc dùng lửa để chữa hỏa-hoạn."
ĐÀN ÁP
Minh
Sư luôn để người ta tiến triển theo nhịp độ của chính họ. Không bao giờ ngài
"thúc đẩy" họ cả. Ngài giải thích rõ điều đó bằng dụ ngôn sau đây:
"Ngày
kia, một người quan sát một con bướm đang vùng vẫy để thoát khỏi cái kén, ông
ta cho là quá chậm, do đó ông bắt đầu thổi hơi nhè nhẹ lên cái kén. Khí nóng từ
hơi thở thoát ra khiến mọi việc diễn tiến nhanh hơn. Nhưng thoát ra khỏi kén
không phải là một con bướm mà là một con vật với đôi cánh nhàu nát."
Minh
Sư kết-luận: "Để triển nở, người ta không thể đẩy nhanh tiến trình được.
Người ta chỉ phá hỏng mà thôi."
THẤT VỌNG
Các
đệ tử không thể hiểu cách thức thâu nhận đệ tử một cách xem ra độc đoán, theo
đó có người được thâu nhận làm đệ tử, có người bị khước từ.
Họ
phanh ra manh mối ngày mà họ nghe Minh Sư nói: "Đừng cố tập cho con heo
hát. Chỉ phí thì giờ các con thôi. Và chỉ làm cho heo điên tiết lên.”
ĐỊNH NGHĨA
Minh
Sư rất say mê những phát minh tân thời như trẻ con vậy. Khi thấy một chiếc máy
tính cỏn con nằm gọn trong túi áo, ngài rất đỗi ngạc nhiên.
Về
sau ngài nói hơi mai mỉa: "Nhiều người xem ra sở hữu những chiếc máy tính
cỏn con đó, nhưng không có gì trong túi họ đáng để tính cả!"
Vài
tuần lễ sau, khi một khách hành hương hỏi ngài đã dạy đệ tử điều gì, Minh Sư bảo:
"Phải biết đặt đúng những ưu tiên: thà có tiền hơn là đếm tiền; thà có
kinh nghiệm hơn là định nghĩa kinh nghiệm là gì."
Ý NGHĨA
Lần
kia các đệ tử tập trung tranh luận về lợi ích của việc đọc sách. Có người cho
đó là việc mất thời giờ, kẻ khác bất đồng ý kiến.
Khi
người ta hỏi ý kiến, Minh Sư trả lời: "Có bao giờ các con đọc được một văn
bản mà những ghi chú bên lề của một độc giả lại có ý nghĩa bằng chính văn bản
không?"
Các
đệ tử gật đầu đồng ý.
Minh
Sư nói: "Đời sống là một văn bản như thế.”